زوایا

چقدر بی‌کس و تنهایم
چقدر بی‌تو جهان تار است

برای این دل بی‌جنبه
نبودن تو دل‌آزار است

چقدر با تو خوشم وقتی
سرت به شانه‌ی من باشد

دمی‌نباشی اگر، غم‌ها
به روی شانه‌ام آوار است

دلم که عاشق دنیا بود
ندیده است تو را چندی

دگر ز هر چه در این دنیاست
بریده این دل و بیزار است

درون سینه می‌تپد او اما
تپیدنش چه بی‌احساس است

بدون سایه‌ی تو بر سر
حیات من چه زیان‌بار است

ببار بار دگر بر من
شبیه ابر بهاران باز

که تازه گردد از این باران
هوای سینه که غم‌بار است

بشوی رنگ غم از این دل
بتاب، گرمِ امیدم کن

برون کن این غم و اندوهی
که توی سینه تلنبار است

گذشت عمرمن و غیر عشق یادم نیست
به غیر شعشعه‌ی عشق در نهادم نیست

به راه عشق قدم را نهادم و رفتم
به راه پر خطرش گر چه توش و زادم نیست

مرا که لُجّه‌ی طوفان درون خود بُرده
دگر گزند ز هیهای برگ و بادم نیست

هزار بار اگر مرگ آیدم هر روز
مبارک است مرا و جز این مرادم نیست

مگر که مرگ مرا از فراق برهاند
به زندگی که دگر هیچ اعتمادم نیست

منی که سوخته‌ام در هجوم آتش عشق
دگر هراس مجازات در معادم نیست

من از تبار شهیدان عشق می‌آیم
به جز شهید ره عشق در نژادم نیست

چرا نهفته؟ به بانگ بلند می‌گویم
که هر کسی نَبَرَد بوی عشق آدم نیست

به حکم عشق قضاوت کنم همه که مرا
برون ز حوزه‌ی عشّاق اجتهادم نیست

خدای من فقط آن ربّ عشق باشد و من
بدین طریقم و پروای ارتدادم نیست

به جز خدای محبّت نمی‌کنم سجده
که غیر مهر بتان دیگر انقیادم نیست

ایام تعطیلات فرصت مناسبی برای وقت‌کشی و چرخ زدن در فضای مجازی است

معمولاً هم بی‌هوده و بی‌نتیجه.

به دنبال همین گشت زدن‌ها به مطلبی برخوردم که برایم جالب بود.

در یک صفحه اینستاگرامی‌نوشته بود:

«اگه جرأت داری این 6 تا سؤال رو از خودت بپرس: (ویژه ساخت شخصیت قدرتمند)»

کنجکاو شدم

و خواندم

و واقعاً دیدم

که اگر جدی به آنها نگاه کنم

چه پرسش‌های سختی هستند.

اواخر هر سال که می‌شود

هر کس دوست دارد یک جمع‌بندی نسبت به سال گذشته‌ی خود داشته باشد

و برای سال پیش روی خودش هم برنامه‌ریزی کند.

دیدم این سؤالات می‌تواند در این مقطع درگیرکننده، آموزنده و برانگیزاننده باشد.

گفتم شاید برای شما هم بد نباشد

که مروری بر آنها داشته باشید:

«1- اگه همین عادت‌هایی که الان دارم رو حفظ کنم پنج سال دیگه زندگیم بهتر میشه یا بدتر؟

2- آدم‌هایی که کنارم هستن باعث میشن بهترین خودم رو زندگی کنم؟

3- رفتارهای من چیزایی هستن که من از زندگیم می‌خوام یا فقط چیزایی هستن که دیگران ازم انتظار دارن؟

4- کدوم قسمت از زندگیت برات سود بیشتری ایجاد می‌کنه؟

5- امروز کارهای نیم ساعته که اثر موندگار دارن رو توی برنامه‌م دارم؟

6- امروز چه چیزایی رو فدای چه هدفی می‌کنم؟»

به علت رعایت امانت عین سوالات را با همان شکل متن اصلی آوردم.

منبع صفحه parniyankhalilii در اینستاگرام

اگر حس و حال‌اش را دارید

وقت بگذارید

مرور کنید

و جواب بدهید.

فکر کنم به دردمان بخورد.

در خویش فرو رفته ز حالی که نداریم
بی‌حوصله از قال و مقالی که نداریم

هر روز به نابودی آن روز بکوشیم
از وحشت تبدیل به سالی که نداریم

یک عمر دویدیم پی عشق و ندیدیم
هم‌پای گریزان چو غزالی که نداریم

یک عمر اگر دیر رسیدیم عجب نیست
محدود به تنگیِّ مجالی که نداریم

ما را به رقابت نبود رغبت از این رو
شرمنده نباشیم مدالی که نداریم

بخشیم چو حاتم همه را مال فراوان
یا سکه‌ی زر از پر شالی که نداریم

کس عاشق ما نیست که هم ساده و صافیم
بر چهره‌ی خود نقطه‌ی خالی که نداریم

در عالم احساس به اوجی نپریدیم
چون اوج بگیریم ز بالی که نداریم؟

مستیم ز قول و غزل خواجه‌ی شیراز
یابیم مگر قرعه‌ی فالی که نداریم

ما با حسینحرف دل خود زدیم و بس
با پای دل به دیدن او آمدیم و بس

هر دم مصیبتی به دل ما رسیده است
ذکر حسین بوده به دل‌ها ندیم و بس

این قصه‌ی ارادت ما حرف تازه نیست
ما بنده‌ایم بهر حسین از قدیم و بس

ما با حسینگفتنمان پیر می‌شویم
در طول عمر خویش بدین مسندیم و بس

ما نوکران حلقه به گوش ولایتیم
در این ره شریف جد اندر جدیم و بس

با تربت حسین به سجده نهیم سر
این‌گونه در اطاعت آن سرمدیم و بس

آری، خدای را بپرستیم با حسین
هر چند پیروان ره احمدیم و بس

خواهیم تا شفیع شود روز حشر چون
با نامه‌ی سیاه سراسر بدیم و بس

گر نام او به لوح دل ما نباشد، آه
در امتحان سخت الاهی ردیم و بس

احترام به سلایق مختلفهمگان

اگر چه در عرصه‌ی نظر مورد اتفاق اکثریت قریب به اتفاق مردم است

اما عملاً چنین نیست

و بیشتر مردم نمی‌توانند آن را رعایت کنند.

دیروز با دو نفر از دوستان در خصوص همین موضوع صحبت می‌کردم.

دوستان اصرار داشتند

که ما باید هنر «خوب» را ترویج کنیم

و از ترویج هنر «بد» جلوگیری.

من می‌گفتم هنر خوب و بد نداریم.

هر کس سلیقه‌ای دارد.

شاید آن چیزی که از دید ما بد است

از دید دیگری خیلی هم خوب باشد.

دوستان می‌گفتند:

«پس تکلیف اخلاق چه می‌شود؟»

و سریع رفتند به تهِ طیف:

«اگر کسی لخت به خیابان بیاید، چه؟»

من سعی کردم تکلیف محتوا را از فرم جدا کنم.

در حقیقت بحث ما از آنجا شروع شد

که دوستان از این که فضای هنر به ابتذال کشیده شده است

نگران بودند.

می‌گفتند که صحنه‌ی تئاتر محل گفتگوها و نمایش‌های سطحی و مبتذل شده است.

گفتم:

«آیا ما در گذشته‌ی خود نمایش روحوضی و سیاه‌بازی و بقال‌بازی و ...

که سرشار از اشارات جنسی و متلک و تکه‌پرانی بوده است، نداشته‌ایم؟

آیا ما در حفظ و ترویج هنر عامیانه نمی‌کوشیم؟»

گفتند که بله اما آن فرق می‌کرد.

آن مربوط به آن زمان بود.

من اما بر این باور بودم که در همه‌ی زمان‌ها

هنر در سطح‌های مختلف وجود داشته است

و هر سبک هنری طرفداران خودش را داشته است.

چرا ما باید بنا بر دید خود یکی را دوست بداریم و خوب بنامیم

و دیگری بد بدانیم و طرد کنیم؟

مسلماً سطح کیفی آثار هنری با هم متفاوت است

و ما می‌توانیم آن را تشخیص دهیم

اما با سبک‌ها نمی‌توانیم گزینشی رفتار کنیم.

ممکن است موسیقی رپ

که مبنای اعتراضی و خشمگین دارد

و سرشار از الفاظ مبتذل است

به سلیقه‌ی ما خوش نیاید.

آیا مجازیم که کلاً از رواج آن جلوگیری کنیم

یا سانسورش کنیم؟

البته در خود رپ،

رپ با کیفیت

و رپ سخیف داریم

که سطح‌شان با هم متفاوت است.

در خصوص محتوا اما بحث فرق می‌کند.

هر اثر هنری با کیفیت و سطح بالا و فاخری هم می‌تواند محتوای غیراخلاقی داشته باشد.

مثلاً به ترویج ترور یا خودکشی یا جامعه‌ستیزی بپردازد.

اینجاست که ما می‌توانیم

قضاوت انجام دهیم

و خوب و بد مشخص کنیم

اما در مورد فرم چنین چیزی امکان‌پذیر نیست.

البته ما تاجایی که بتوانیم

از هنر با کیفیت دفاع خواهیم کرد

و از هنر بی‌کیفیت

سطحی و مبتذل نه.

در این شکی نیست.

اما همان هم برای خود طرفداران خاصی دارد.

همگان نمی‌توانند

هنر فاخر را برگزینند.

اصلاً نمی‌توانند با آن ارتباط برقرار کنند.

هر کس برای خودش سطحی دارد

که بر اثر خانواده و محیط و تحصیلات و ... او به وجود آمده است.

ما اگر نوعی از هنر را برتر

-و نه بهتر-

می‌دانیم،

می‌توانیم

هوش هنری شخص را پرورش دهیم

تا به آن گرایش پیدا کند.

فقط همین.

این نظر من بود

اما نمی‌دانم چقدر توانستم دوستان را قانع کنم.

در زندگی فشار نباید خورد
در زندگی فشار نباید داد

می‌گفت از محبت و دلداری
این گفته را همیشه به من استاد

می‌گفت و باز روز دگر تکرار
می‌کرد تا مرا نرود از یاد

می‌گفت گر که این شودت عادت
از درد و غم همیشه شوی آزاد

عاقل کسی که هیچ فشار نخورد
بر جان دیگران هم فشار نداد

اما گذشت روز و شب و در پی
افکار خوب رفت همه بر باد

خوردیم تا دماغ فشار از حرص
دادیم بس فشار به هر همزاد

کردیم صد هزار ستم از جهل
دیدیم صد هزار غم و بیداد

بردیم آبروی خود از غفلت
دادیم آبروی کسان بر باد

دیدیم عاقبت که چه شد احوال
بر ما چه حال و روز فروافتاد

ای کاش گوش‌مان شنوا می‌شد
بر پند پیر فاضل نیک‌نهاد

همه‌ی ما انسان‌ها

هر کدام

قلمبه‌ی استعدادیم.

همگی اِندِ هوش

ذکاوت

اخلاق

هنر

فهم

و شعوریم.

اگر به جایی نرسیده‌ایم

چون قدرمان را ندانسته‌اند.

باید یکی پیدا می‌شد

که استعداد ما را کشف کند

و ما را برساند به آنجا که لیاقت‌اش را داریم.

اما حیف

چنین اتفاقی نیفتاده است

و به همین دلیل

ما هیچ ... نشده‌ایم.

نود و نه ممیز نود و نه درصد انسان‌ها این گونه‌اند.

الباقی که به جایی رسیده‌اند

چون شانس آورده‌اند.

کسی پیدا شده که آنها را پیدا کرده است

کشف کرده است

و گوهر وجود آنها را برای دیگران به نمایش گذاشته است.

هر چند چنین استدلالی

بیش‌تر به نوعی بهانه‌تراشی

برای لاپوشانی کردن ضعف‌های انسان شبیه است

اما گاهی واقعاً درست است.

چه بسیار انسان‌های بااستعداد و پرتلاشی بوده‌اند

و هستند

که قدر ندیده‌اند

و گمنام و بی‌نشان

زیسته و مرده‌اند.

در عین حال چه بسیار افراد انگل بی‌استعدادی که

از سر شانس یا اتفاق در معرض شهرت و مکنت و قدرت

قرار گرفته‌اند.

به هر حال اوضاع دنیا این گونه است.

دیگر به خودمان برمی‌گردد که چه مسیری انتخاب کنیم.

دست روی دست بگذاریم تا کسی پیدا شود

و ما را پیدا کند

یا تلاش‌مان را بکنیم

و امید به کشف شدن داشته باشیم

یا خودمان خودمان را پیدا کنیم

و به دیگران نیز بنمایانیم.

سال‌ها بین مردم شایع شده بود

که علم و دانش خیلی مهم است

علم منبع ثروت و اخلاق و هر چیز به‌دردبخور دیگر شمرده می‌شد

و به تبع این اندیشه

مدرک تحصیلی چیز خیلی خوبی بود.

کم کم این اندیشه

تبدیل به مدرک‌گرایی

و تحصیلات دانشگاهی

نشان شخصیت افراد محسوب شد.

در این که دانش مهم

و دانش آموختن لازم است

شکی نیست.

معمولاً در روزگار ما

افراد از سن پایین شروع به درس خواندن می‌کنند

و پا به وادی کسب دانش می‌گذارند

و تا جایی که بشود

و بتوانند

این مسیر را پیش می‌روند.

اما دیدگاه‌ها نسبت به شکل و نوع دانش آموختن دیگر تغییر کرده است.

دیگر دانش محض

خصوصاً اگر مبتنی بر مدرک صرف باشد

چندان جای‌گاهی ندارد.

یعنی اصولاً به دردی نمی‌خورد.

جهان به سوی عمل‌گرایی پیش می‌رود.

اگر شما هیچ مدرکی نداشته باشید

اما بلد باشید

کاری را به نحو احسن انجام دهید

سرِ دست می‌برندتان.

چه کاری باشد که نیازهای روزانه را برطرف می‌کند

و چه کار هنری و ذوقی

و حتی خود کار علمی.

مثال‌های متعدد می‌توانم بزنم.

الان دانش‌ها هم وابسته به کاربلد بودندارندگان‌شان هستند.

مثلاً شما بهترین دانش روان‌شناسی را داشته باشید

اما نتوانید روان‌شناسانه کسی را درمان کنید

هیچ فایده‌ای ندارد.

محدوده‌ی تدریس بسیار کوچک و کم‌ارزش است.

بر عکس اگر ذاتاً آدم روان‌شناسی باشید

و بتوانید طوری مردم را یاری ربرسانید

که روان‌رنجوری‌شان را کنار بگذارند

و زندگی بهتری داشته باشند،

کارتان سکه است.

به همین خاطر است که مدام نظام روان‌شناسی پیام می‌دهد

که به فلان اشخاص برای درمان مراجعه نکنید

اینها دارای شماره نظام روان‌شناسی نیستند

اما مردم باز هم مراجعه می‌کنند.

در عالم هنر که وضع شدیداً این گونه است.

شما بلد باش در فیلم خوب بازی کنی

و تیپ و قیافه‌ی مخاطب پسند داشته باش.

در حالی که هزاران دانش‌آموخته‌ی بازیگری در صف هستند

شما از همه‌ی آنها جلو می‌زنید.

در مباحث یکی از اساتید برجسته‌ی عرفان شنیدم که می‌گفت

ما از نظر عرفان نظری خیلی بالا هستیم

اما اگر کسی یک بند انگشت مکاشفه داشته باشد

با سر به استقبالش می‌رویم.

ببینید که حتی در عالم عرفان هم کاربلد بودن،

کار عملی چه جای‌گاهی دارد.

دیگر وارد مثال از بازار و کسب و کار نمی‌شوم.

آری،

در مدرسه و دانشگاه خیلی چیزها به ما آموخته‌اند.

چیزهای به‌دردبخوری هم آموخته‌اند.

اما بسیاری از آموخته‌های ما در حد دانش نظری باقی مانده است.

یا آن آموخته‌ها قابلیت تبدیل به عمل ندارند

یا ما توانایی تبدیل آنها به عمل را نداریم.

این مسئله غیرطبیعی نیست.

به همین لحاظ همواره لازم است انسان‌ها در کنار دانش نظری خود

گام‌هایی هم در وادی عمل بزنند.

مثلاً در کنار درس‌خواندن در بازار هم به کسب و کار بپردازند

یا کدنویسی کنند

یا نواختن یک ساز را یاد بگیرند

یا حداقل در فضای مجازی به کسب تجربه‌های عملی بپردازند

یعنی فقط وقت خود را از بین نبرند

بلکه بتوانند از این فضا درآمدی کسب کنند

و امثال اینها.

شاید همین راه‌ها و کارهای حاشیه‌ای

مسیر زندگی فرد را عوض کنند

و شور و نشاط و انگیزه‌ی اصلی زندگی او شوند.

خدا کیفر دهد هر مال مردم‌خوار را بی‌شک
کُنَد کین‌خواهیِ مظلومِ بی‌آزار را بی‌شک

اگر گاهی کشد آهی ز دل مظلوم، از غیرت
بدرّد سینه‌ی آن ظالم بدکار را بی‌شک

ز کردار کسی غافل نباشد حق و می‌گیرد
تقاص خلق از هر شخص لاکردار را بی‌شک

ز حدّ خود اگر بیرون نهد پای‌اش، شود تنبیه
کند تنبیه با شدت تجاوزکار را بی‌شک

مدام از سوی خالق می‌رسد اخطار بر مردم
زیان‌کار آن که نشنیده است آن اخطار را بی‌شک

اگر چه سال‌ها پوشانده جرم ظالمی‌ناگه
ببینی پرده‌در آن خالق ستّار را بی‌شک

به پایان می‌رسد عمر و به وقت عالم عقبا
درون آتشش بینند کج‌رفتار را بی‌شک

رساندم حرف خود، گردی سعادتمند در گیتی
اگر کردی عمل مضمون این هشدار را بی‌شک